Dlaczego chory na cukrzycę typu 2 obawia się leczenia insuliną?
AUTOR: dr n.med.Mariusz Tracz; Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych WUM
Cukrzyca typu 2 ma charakter postępujący. Wraz z defektem komórek B, na pewnym etapie choroby konieczne jest rozpoczęcie insulinoterapii.
Chory z cukrzycą typu 2 może też czasowo wymagać podania insuliny np. w związku z zabiegiem chirurgicznym itd.
Lekarz zalecający rozpoczęcie insulinoterapii, szczególnie u osób z cukrzycą typu 2, spotyka się często z oporami ze strony pacjenta.
Ponad jedna czwarta pacjentów (27%) zakwalifikowanych do leczenia insuliną początkowo odmawia stosowania tej terapii [4]. Problem ten określa się w literaturze jako „psychologiczną insulinooporność” (PIR, psychological insulin resistence).
- Zdarza się, że chorzy nie zgadzają się na leczenie insuliną, a lekarz nie zawsze potrafi ich przekonać do tej formy terapii. Ważne jest stworzenie odpowiedniej atmosfery zaufania aby chory mógł wyrazić swoje lęki i niepokoje, które często wiążą ze stereotypami na temat tej formy leczenia, powtarzanymi w środowisku chorych na cukrzycę
Podczas rozmowy z pacjentem należy zidentyfikować indywidualne bariery występujące u chorego poprzez zadawanie właściwych pytań:
- „Jakie są powody, że sprzeciwia się Pani/Pan leczeniu insuliną?”
- „Czego Pani/Pan obawia się w związku z iniekcjami insuliny?”).
Jak wynika z badań, lęki chorych przed rozpoczęciem insulinoterapii są większe niż osób leczonych insuliną, u których nastąpiła zmiana postawy na pozytywną (po rozpoczęciu insulinoterapii), co może być dobrym przykładem dla pacjentów, którym wcześniej nie podawano insuliny [6].
Czynniki wpływające na akceptację terapii (wg White’a i wsp.) [7] to między innymi:
- umiejętność identyfikacji barier przez lekarza,
- przekonanie, że zyski wiążące się ze zmianą terapii są większe niż jej niedogodności,
- gotowość do zmian,
- system wsparcia (zespół leczący, rodzina)
- jakość przekazywania informacji przez zespół edukacyjny.
Niewłaściwe podejście lekarza w rozmowie z chorym, czyli negatywne motywowanie np. nierzadko „straszenie” możliwością insulinoterapii w przypadku niestosowania się do zaleceń), może być jedną z głównych przyczyn „ZPI” („zespołu psychologicznej insulinooporności”).
Trzeba podkreślić, że duży wpływ na motywację chorego i jego postawę wobec insulinoterapii ma przekonanie i motywacja samego lekarza prowadzącego leczenie cukrzycy.
Wnioski:
- Temat dotyczący insulinoterapii powinien być stałym punktem programu szkolenia od samego początku od rozpoznania cukrzycy typu 2.
- Dobrze jest zidentyfikować czego chory obawia się w związku z leczeniem insuliną, jakie ma na ten temat przekonania
- Algorytm leczenia insuliną musi być dobrany do indywidualnych potrzeb i możliwości chorego.
- Właściwa edukacja chorego i samokontrola jest niezbędnym warunkiem skutecznej i bezpiecznej terapii insuliną.
Piśmiennictwo:
- Tekst oparty na: M.Tracz. Edukacja zdrowotna w cukrzycy. W: Cukrzyca kompendium. Pod redakcją J.Sieradzkiego. Via Medica 2009.
- Tracz M. Edukacyjne aspekty insulinoterapii u chorych z typem 2 cukrzycy. Zespół Psychologicznej Insulinoopor- ności. HumaNews 2005; 4: 8–9.
- Hirsch Irl B., Bergenstal R.M., Parkin C.G., Wright E., Buse J.B. A real-world approach to insulin therapy in primary care practice. Clinical Diabetes 2005; 2: 78–86.
- Polonsky W.H., Jackson R.A. What’s so tough about taking insulin? Addressing the problem of psychological insulin resistance in type 2 diabetes. Clinical Diabetes 2004; 3: 147–150.
- Snoek F. Psychological insulin resistance: what do patients and providers fear most? Diabetes Voice 2001; 3: 26–28.
- Lauritzen T., Zoffmann V. Turning empathy into action — understanding the psychological barriers to effective diabetes therapy. Diabetes Voice 2004; 49: 16–18 (numer specjalny).
- White J.R., Davis S.N., Cooppan R. i wsp. Clarifying the role of insulin in type 2 diabetes management. Clinical Diabetes 2003; 1: 14–21.
- Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2015. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Diabetologia Kliniczna 2015; tom 4 , supplement A.